– Oğlum öskürdükcə ağzından qan gəlməyə başladı. Üstü-başı qan oldu. Daha öncə belə bir hal olmamışdı. Çox qorxduq, uşağa nə oldu deyə?
Elə suala cavab tapmaq üçün atası 13 yaşlı Muradı (red.:ad şərtidir) uşaq xəstəxanasına aparır. Orada pnevmoniya, ağciyərin sətəlcəmi diaqnozu qoyulur.
– Dedilər oğlun pnevmoniyadır, antibiotik müalicəsinə başlamalıyıq. İnternetə daxil olub, axtarış etdim. Gördüm, pnevmoniya xəstəliyində qızdırma olur. Muradda isə hərarət yox idi. Nəsə, ürəyimə yatmadı. Uşağı evə apardım.
Ata Akif Məmmədov (red.:ad şərtidir) yenidən həkim axtarışına başlayır. Bu dəfə seçimi uşaq cərrahı Vüsal Cəfərov olur.
Vüsal Cəfərov (uzman uşaq cərrahı):
– Xəstəni qanaxma şikayəti ilə atası gətirdi. İlkin müayinədən sonra ağciyərdən şübhələndim. Ağzından gələn qan da köpüklü idi. Kompyuter tomoqrafiyasından (KT) sonra radioloq Dr. Eldəniz Hüseynov tərəfindən pasiyentə diaqnoz qoyuldu.
ƏSLİNDƏ UŞAĞIN XƏSTƏLİYİ NƏ İDİ?
– Sadə dillə desək, xəstədə anadangəlmə ağciyərlə bronx arasında əlavə damarlar vardı. Sağlam insanda bu damarlar olmur. Öskürəndə təzyiq artır və damarlar partlayır. Nəticədə qanaxma baş verir. Bu ciddi və həyati risk daşıyan xəstəlikdir. Qan ağciyəri tamam tuta və xəstənin ölümünə səbəb ola bilər. Odur ki, təcili müdaxilə lazım idi. Amma mən əməliyyat etmədim. Xəstəni invaziv radioloqa yönəltdim.
NİYƏ MƏHZ İNVAZİV RADİOLOQA?
-Çünki invaziv radiologiya bu xəstəliyin müalicəsində müasir yanaşmadır. İnvaziv radioloq 2-3 mm-lik kəsikdən daxil olaraq, o damarları bağlaya bilər. Belə bir imkan var ikən, niyə pasiyenti cərrahi travmaya məruz qoyum? Təsəvvür edin, uşağa anesteziya (narkoz) ver, döş qəfəsini kəs, əlavə ürək-damar cərrahı çağır, 7-8 saat əməliyyat et, böyük ehtimalla xəstə bir neçə gün reanimasiyada, 5-10 gün xəstəxana yatacaq. Hələ yara yerinin ağrısı… Dəyərmi? Üstəlik, cərrahın əməliyyat zamanı gözündən qaçırdığı çox kiçik damarlar da ola bilər. Amma invaziv radioloq rentgen altında bütün xəstə damarları görür. Odur ki, pasiyenti invaziv radioloq Nicat Alışevə yönəltdim.
7-8 SAATLIQ AĞIR ƏMƏLİYYATI ƏVƏZ EDƏN YENİ ÜSUL
Beləcə, Vüsal həkimin tövsiyyəsi ilə Akif Məmmədov oğlunu Dr. Nicat Alışevin qəbuluna aparır.
-Nicat həkim, bizi xoş qarşıladı. Müayinə cavablarına baxıb, qanaxmaya səbəb olan damarları bağlaya biləcəyini dedi. Bizə izah etdi ki, uşaq bildiyiniz ənənəvi şəkildə əməliyyat edilməyəcək, heç bir yeri kəsilməyəcək. Sadəcə biləkdən nöqtə boyda kəsik edib, qanayan damarları ləğv edəcəyəm. Bunu eşidəndə həm çox təəccübləndik, həm də sevindik!
Pasiyent Murad Məmmədov elə həmin gün Dr.Nicat Alışev tərəfindən uğurla əməliyyat olunur. Cəmi 2 saat davam edən əməliyyatdan sonra uşaq xəstəlikdən tamam azad olur.
BIÇAQSIZ, KƏSİKSİZ ƏMƏLİYYAT NECƏ İCRA EDİLİR?
Əməliyyatdan 5 saat sonra palatada gəzən Muradı anası ilə baş-başa qoyub, keçirik Dr. Nicat Alışevin otağına. Görək, bıçaqsız əməliyyatı necə həyata keçirir?
Nicat Alışev (uzman invaziv radioloq):
-Murad balamızı mənə Vüsal həkim yönəltdi. Belə xəstələri gecə-gündüz demədən qəbul edirik. Çünki bu pasiyentlərə təcili müdaxilə lazımdır. Əks halda həyatlarını itirə də bilərlər. Muradı elə günün II yarısı əməliyyat etdik. Əl biləyindən 2 mm-lik kəsik açıb, çox kiçik tel ilə damara daxil olduq. Damar boyu irəliləyərək ağciyər damarlarına çatdıq. Aşkarladığımız bütün xəstə damarları embolizasiya etdik, yəni bağladıq.
“KİÇİK BİR XƏTA UŞAĞIN ÖMÜRLÜK İFLİC OLMASI İLƏ NƏTİCƏLƏNƏ BİLƏRDİ”
-Bəli, bıçaqsız əməliyyat deyirik, amma bu yeni üsulun da öz riskləri var. Məsələn, 1-2 mm-lik damara etdiyimiz müdaxilə zamanı ən kiçik xəta ciddi ağırlaşma ilə nəticələnə bilər. Odur ki, bu işdə təcrübə çox önəmlidir. Muradda 2 çətin damar vardı. İkincisi daha riskli idi. Belə ki, ikinci damar beyin damarının düz kökündən çıxırdı. Xəstə damarı bağlamaq üçün istifadə edəcəyimiz maddənin kiçik bir hissəsi beyin damarına düşsə, uşaqda qalıcı iflic yarana bilərdi. Əməliyyat zamanı belə bir çətin durumla üz-üzə qaldıq…
Masada 13 yaşlı uşaq, bağlanması vacib olan damar və iflic riski…
Nicat Alışev hansı qərarı verəcək?
– Əməliyyatxanada o an bir qərar verməlisən. Və bu qərardan masadakı xəstənin bütün gələcək həyatı asılıdır. Belə çətin durumlarda həkimin dadına aldığı təhsil və təcrübə çatır. Mən beyinə gedən damarın yolunu kəsmək üçün balondan istifadə etdim. Beləcə xəstə damarı yandırmaq üçün istifadə etdiyimiz maddə beyinə getmədi və əməliyyat uğurla başa çatdı. Qanamaya səbəb olan bütün damarları bağladıq.
Murad əməliyyatın səhəri günü evə yazılır və normal həyatına geri dönür. Atası onu yenidən müayinə üçün Vüsal həkimin yanına aparır.
Vüsal Cəfərov:
– Muradın təkrar rentgenini çəkdik. O görüntünü sizə də göstərə bilərəm. Nicat həkim işini uğurla icra etmişdi. Qanamağa səbəb olan damarların hamısı bağlı idi. Muradı yenə də təqibdə saxlayırıq. Amma həyatına sağlam şəkildə davam edir. Ailə xoşbəxt, uşaq xoşbəxt…
Qeyd: uzman invaziv radioloq Dr. Nicat Alışevin Murad Məmmədovun müalicəsində tətbiq etdiyi invaziv üsul tək ağciyər qanaxmaları üçün deyil. Mədə-bağırsaq, beyin, sidik yolları və digər daxili qanaxmalar, həmçinin qadınlarda yaranan ginekoloji qanaxmalar zamanı da invaziv radioloqa müraciət etmək olar. Saatlarla davam edəcək ağır əməliyyat əvəzinə qısa müddətə və bıçaqsız da mövcüd problemdən ixlas ola bilərsiniz. Bunun üçün sadalanan qanaxmalar zamanı mütəxəssis invaziv radioloqun da rəyini almadan əməliyyata tələsməyin.
– Oğlum öksürdükçe ağzından kan gelmeye başladı. Üstü başı kan oldu. Daha önce böyle bir durum olmamıştı. Çok korktuk, çocuğa ne oldu diye?
Bu soruya cevap bulmak için babası 13 yaşındaki Murad’ı (red.: isim şartlıdır) çocuk hastanesine götürüyor. Orada pnömoni, akciğer iltihabı teşhisi konuluyor.
– Dediler ki oğlun pnömoni, antibiyotik tedavisine başlamalıyız. İnternete girip araştırma yaptım. Gördüm ki pnömoni hastalığında ateş olur. Murad’da ise hararet yoktu. Neyse, içime sinmedi. Çocuğu eve götürdüm.
Baba Akif Mammadov (red.: isim şartlıdır) yeniden doktor aramaya başlıyor. Bu defa seçimi çocuk cerrahı Vüsal Caferov oluyor.
Vüsal Caferov (uzman çocuk cerrahı):
– Hastayı kanama şikayetiyle babası getirdi. İlk muayeneden sonra akciğerden şüphelendim. Ağzından gelen kan da köpüklüydü. Bilgisayarlı tomografiden (BT) sonra radyolog Dr. Eldeniz Hüseynov tarafından hastaya teşhis konuldu.
ASLINDA ÇOCUĞUN HASTALIĞI NEYDİ?
– Basit dille söylersek, hastada doğuştan akciğerle bronş arasında ek damarlar vardı. Sağlıklı insanda bu damarlar olmaz. Öksürünce basınç artar ve damarlar patlar. Sonuçta kanama başlar. Bu ciddi ve hayati risk taşıyan bir hastalıktır. Kan akciğeri tamamen kaplayabilir ve hastanın ölümüne neden olabilir. O yüzden acil müdahale gerekliydi. Ama ben ameliyat etmedim. Hastayı invaziv radyologa yönlendirdim.
NEDEN İNVAZİV RADYOLOGA?
– Çünkü invaziv radyoloji bu hastalığın tedavisinde modern bir yaklaşımdır. İnvaziv radyolog 2-3 mm’lik kesikten girerek o damarları bağlayabilir. Böyle bir imkan varken neden hastayı cerrahi travmaya maruz bırakayım? Düşünün, çocuğa anestezi (narkoz) ver, göğüs kafesini kes, ek kalp damar cerrahı çağır, 7-8 saat ameliyat et, büyük ihtimalle hasta birkaç gün yoğun bakımda, 5-10 gün hastanede yatacak. Bir de yara yerinin ağrısı… Değer mi? Üstelik cerrahın ameliyat sırasında gözünden kaçırdığı çok küçük damarlar da olabilir. Ama invaziv radyolog röntgen altında tüm hasta damarları görür. O yüzden hastayı invaziv radyolog Nicat Alışev’e yönlendirdim.
7-8 SAATLİK AĞIR AMELİYATI DEĞİŞTİREN YENİ YÖNTEM
Böylece Vüsal doktorun tavsiyesiyle Akif Mammadov oğlunu Dr. Nicat Alışev’in muayenesine götürüyor.
– Nicat doktor bizi hoş karşıladı. Muayene sonuçlarına bakıp kanamaya neden olan damarları bağlayabileceğini söyledi. Bize izah etti ki çocuk bildiğiniz geleneksel şekilde ameliyat edilmeyecek, hiçbir yeri kesilmeyecek. Sadece bilekten nokta kadar kesik yapıp kanayan damarları iptal edeceğim. Bunu duyunca hem çok şaşırdık hem de sevindik!
Hasta Murad Mammadov aynı gün Dr. Nicat Alışev tarafından başarıyla ameliyat ediliyor. Sadece 2 saat süren ameliyattan sonra çocuk hastalıktan tamamen kurtuluyor.
BIÇAKSIZ, KESİKSİZ AMELİYAT NASIL YAPILIYOR?
Ameliyattan 5 saat sonra odada gezen Murad’ı annesiyle baş başa bırakıp Dr. Nicat Alışev’in odasına geçiyoruz. Bakalım bıçaksız ameliyatı nasıl gerçekleştiriyor?
Nicat Alışev (uzman invaziv radyolog):
– Murad yavrumuzu bana Vüsal doktor yönlendirdi. Böyle hastaları gece gündüz demeden kabul ediyoruz. Çünkü bu hastalara acil müdahale gerekiyor. Aksi takdirde hayatlarını kaybedebilirler. Murad’ı aynı günün öğleden sonra ameliyat ettik. El bileğinden 2 mm’lik kesik açıp çok küçük bir tel ile damara girdik. Damar boyunca ilerleyerek akciğer damarlarına ulaştık. Tespit ettiğimiz tüm hasta damarları embolizasyon yaptık, yani bağladık.
“KÜÇÜK BİR HATA ÇOCUĞUN ÖMÜR BOYU FELÇ OLMASIYLA SONUÇLANABİLİRDİ”
– Evet, bıçaksız ameliyat diyoruz ama bu yeni yöntemin de kendi riskleri var. Mesela, 1-2 mm’lik damara yaptığımız müdahale sırasında en küçük bir hata ciddi komplikasyonlarla sonuçlanabilir. O yüzden bu işte tecrübe çok önemlidir. Murad’da 2 zor damar vardı. İkincisi daha riskliydi. Şöyle ki, ikinci damar beyin damarının tam kökünden çıkıyordu. Hasta damarı bağlamak için kullanacağımız maddenin küçük bir parçası beyin damarına düşse çocukta kalıcı felç oluşabilirdi. Ameliyat sırasında böyle zor bir durumla karşı karşıya kaldık…
Masada 13 yaşında çocuk, bağlanması gereken damar ve felç riski…
Nicat Alışev hangi kararı verecek?
– Ameliyathanede o an bir karar vermelisiniz. Ve bu karardan masadaki hastanın tüm gelecekteki hayatı bağlıdır. Böyle zor durumlarda doktorun yardımına aldığı eğitim ve tecrübe yetişiyor. Ben beyine giden damarın yolunu kesmek için balondan kullandım. Böylece hasta damarı yakmak için kullandığımız madde beyine gitmedi ve ameliyat başarıyla tamamlandı. Kanamaya neden olan tüm damarları bağladık.
Murad ameliyatın sabahı taburcu oluyor ve normal hayatına geri dönüyor. Babası onu tekrar muayene için Vüsal doktorun yanına götürüyor.
Vüsal Caferov:
– Murad’ın tekrar röntgenini çektik. O görüntüyü size de gösterebilirim. Nicat doktor işini başarıyla yapmıştı. Kanamaya neden olan damarların hepsi kapalıydı. Murad’ı hala takip ediyoruz. Ama hayatına sağlıklı bir şekilde devam ediyor. Aile mutlu, çocuk mutlu…
Not: uzman invaziv radyolog Dr. Nicat Alışev’in Murad Mammadov’un tedavisinde uyguladığı invaziv yöntem sadece akciğer kanamaları için değil. Mide-bağırsak, beyin, idrar yolları ve diğer iç kanamalar, ayrıca kadınlarda oluşan jinekolojik kanamalar sırasında da invaziv radyologa başvurulabilir. Saatlerce sürecek ağır ameliyat yerine kısa sürede ve bıçaksız da mevcut problemden kurtulabilirsiniz. Bunun için sayılan kanamalar sırasında uzman invaziv radyologun da görüşünü almadan ameliyata acele etmeyin.