Azərbaycan Respublikasının Xarici İşlər Nazirliyinin nəzdində fəaliyyət göstərən Beynəlxalq İnkişafa Yardım Agentliyi (AIDA) və ADA Universitetinin birgə əməkdaşlığı ilə “Əcnəbi diplomatlar üçün diplomatik xidmət təkmilləşdirmə proqramı (AFSP)”çərçivəsində keçirilən sessiyada Qaçqınların və Məcburi Köçkünlərin İşləri üzrə Dövlət Komitəsi sədrinin müavini Fuad Hüseynov 27 ölkəni təmsil edən 31-ə yaxın yüksək vəzifəli diplomat üçün “Azərbaycanda məcburi köçkünlər probleminin həlli – uzunmüddətli məcburi köçkünlük və həsrətlə gözlənilən Qayıdış” mövzusunda mühazirə ilə çıxış edib.
Diplomatlara Ermənistanın işğalçılıq və deportasiya siyasəti nəticəsində qaçqın və məcburi köçkün həyatı yaşamağa məruz qalmış 1 milyondan çox şəxsin yaşadığı məhrumiyyətlər, çətinliklər haqqında məlumat verilib. Bildirilib ki, doğma yurdlarını tərk etməyə məcbur olmuş soyaşlarımız çətin və ağır şəraitdə yarımçıq binalar, zirzəmilər, yataqxanalarda məskunlaşıb.
Sədr müavini Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə ölkəmizdə qaçqın və məcburi köçkünlərlə iş sahəsində həyata keçirilən kompleks dövlət siyasəti barədə məlumat verib. Bu kateqoriyadan olan şəxslərin sosial müdafiəsi və yaşayış şəraitinin yaxşılaşdırılması istiqamətində görülən işlərdən söz açaraq, Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyevanın məcburi köçkünlərə göstərdiyi xüsusi diqqət və qayğı da xüsusi vurğulanıb.
Çıxış zamanı qeyd olunub ki, işğaldan azad olunmuş ərazilərin bərpası, dayanıqlı inkişafı və keçmiş məcburi köçkünlərin doğma yurdlarına könüllü, təhlükəsiz və ləyaqətli şəkildə qayıdışını təmin etmək məqsədi ilə kompleks tədbirlər həyata keçirilir. Bu istiqamət həm də regionda sabitliyin təmin olunmasına mühüm töhfə verir. “Böyük Qayıdış” prosesi ölkəmizin sosial-iqtisadi inkişaf strategiyasında əsas prioritetlərdən biri kimi “Azərbaycan 2030: sosial-iqtisadi inkişafa dair Milli Prioritetlər”də öz əksini tapıb.
Diplomatların diqqətinə çatdırılıb ki, hazırda işğaldan azad olunmuş ərazilərdə genişmiqyaslı infrastruktur layihələri həyata keçirilir.
Bu çərçivədə Dövlət Komitəsi ilə ADA Universiteti tərəfindən “Əhalinin geri qayıdışının və ərazilərə inteqrasiyasının təmin edilməsi məqsədilə məcburi köçkünlər arasında sosioloji sorğunun keçirilməsi və ilkin proqnozların hazırlanması” layihəsi haqqında məlumat verilib. Köçkünlərin reinteqrasiya tədbirlərinə cəlb edilməsi, köç prosesinin təşkili, onların maarifləndirilməsi məqsədilə təbliğat-təşviqat işlərinin icrası, xüsusi qaynar xətt xidmətinin yaradılması da komitənin işğaldan azad edilmiş ərazilərə Böyük Qayıdışa dair I Dövlət Proqramında nəzərdə tutulan fəaliyyətlərdən bir neçəsidir. Ermənistanın uzun illər ərzində işğal altında saxladığı əraziləri mina ilə çirkləndirməsi Böyük Qayıdış prosesinin qarşısında ciddi maneə olaraq qalmaqdadır.
Tədbirdə o da qeyd olunub ki, Azərbaycan dövləti yalnız qaçqın və məcburi köçkünlərin problemlərinin həlli sahəsində deyil, eyni zamanda postmünaqişə dövrünün reabilitasiyası və keçmiş məcburi köçkünlərin doğma yurdlarında reinteqrasiyası baxımından da dünya miqyasında nümunəvi bir model təqdim etməkdədir.
Diplomatlara, həmçinin Qərbi Azərbaycan torpaqlarından azərbaycanlıların deportasiyası, xalqımıza qarşı törədilən cinayətlər barədə ətraflı məlumat verilib. Dövlətimizin güclü dəstəyi sayəsində Qərbi Azərbaycan İcmasının fəal və səmərəli iş apardığı, Qərbi Azərbaycana qayıdışla bağlı konsepsiya hazırlandığı, məcburi köçkünlər və qaçqınlar üçün ədalətin bərpası regionda istənilən uzunmüddətli sülh və sabitliyin möhkəm təməlidir və bu baxımdan indiki Ermənistandan öz ata-baba yurdlarından zorla qovulmuş 300 minə yaxın azərbaycanlı qaçqının təhlükəsiz və ləyaqətlə qayıtmaq hüquqları qorunmalı və istənilən uzunmüddətli sülhün bir hissəsini təşkil etməli olduğu vurğulanıb.
Azerbaycan Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı’na bağlı Uluslararası Kalkınma Yardım Ajansı (AIDA) ve ADA Üniversitesi’nin ortak işbirliği ile düzenlenen “Yabancı diplomatlar için diplomatik hizmet geliştirme programı (AFSP)” çerçevesindeki oturumda, Mülteciler ve Zorunlu Göçmenler İşleri Devlet Komitesi Başkan Yardımcısı Fuad Hüseynov, 27 ülkeyi temsil eden yaklaşık 31 üst düzey diplomat için “Azerbaycan’da zorunlu göçmenler sorununun çözümü – uzun süreli zorunlu göçmenlik ve hasretle beklenen Geri Dönüş” konulu bir konferans verdi.
Diplomatlara, Ermenistan’ın işgal ve sürgün politikası sonucunda mülteci ve zorunlu göçmen hayatı yaşamaya maruz kalmış 1 milyondan fazla kişinin yaşadığı yoksunluklar ve zorluklar hakkında bilgi verildi. Anlatıldığına göre, memleketlerini terk etmek zorunda kalan soydaşlarımız zor ve ağır şartlarda tamamlanmamış binalarda, bodrumlarda, yurtlarda ikamet ediyor.
Başkan Yardımcısı, Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in liderliğinde ülkemizde mülteci ve zorunlu göçmenlerle ilgili alanda yürütülen kapsamlı devlet politikası hakkında bilgi verdi. Bu kategorideki kişilerin sosyal korunması ve yaşam koşullarının iyileştirilmesi yönünde yapılan çalışmalardan bahsederken, Birinci Başkan Yardımcısı Mehriban Aliyeva’nın zorunlu göçmenlere gösterdiği özel dikkat ve özen de özellikle vurgulandı.
Konuşma sırasında, işgalden kurtarılmış toprakların restorasyonu, sürdürülebilir kalkınması ve eski zorunlu göçmenlerin memleketlerine gönüllü, güvenli ve onurlu bir şekilde geri dönüşünü sağlamak amacıyla kapsamlı önlemlerin hayata geçirildiği belirtildi. Bu yön aynı zamanda bölgede istikrarın sağlanmasına da önemli bir katkı sağlamaktadır. “Büyük Dönüş” süreci, ülkemizin sosyo-ekonomik kalkınma stratejisindeki temel önceliklerden biri olarak “Azerbaycan 2030: sosyo-ekonomik kalkınmaya dair Milli Öncelikler”de yer almaktadır.
Diplomatlara, şu anda işgalden kurtarılmış topraklarda geniş ölçekli altyapı projelerinin hayata geçirildiği aktarıldı.
Bu çerçevede, Devlet Komitesi ile ADA Üniversitesi tarafından “Halkın geri dönüşünün ve topraklarla entegrasyonunun sağlanması amacıyla zorunlu göçmenler arasında sosyolojik anketin yapılması ve ilk tahminlerin hazırlanması” projesi hakkında bilgi verildi. Göçmenlerin yeniden entegrasyon faaliyetlerine dahil edilmesi, göç sürecinin organizasyonu, onların bilinçlendirilmesi amacıyla tanıtım faaliyetlerinin yürütülmesi, özel bir çağrı merkezi hizmetinin oluşturulması da komitenin işgalden kurtarılmış topraklara Büyük Dönüş’e dair I. Devlet Programı’nda öngörülen faaliyetlerden birkaçıdır. Ermenistan’ın uzun yıllar boyunca işgal altında tuttuğu toprakları mayınlarla kirletmesi, Büyük Dönüş sürecinin önünde ciddi bir engel olarak durmaya devam etmektedir.
Etkinlikte ayrıca, Azerbaycan devletinin sadece mülteci ve zorunlu göçmenlerin sorunlarının çözümü alanında değil, aynı zamanda çatışma sonrası dönemin rehabilitasyonu ve eski zorunlu göçmenlerin memleketlerinde yeniden entegrasyonu açısından da dünya çapında örnek bir model sunduğu kaydedildi.
Diplomatlara, ayrıca Batı Azerbaycan topraklarından Azerbaycanlıların sürgün edilmesi ve halkımıza karşı işlenen suçlar hakkında detaylı bilgi verildi. Devletimizin güçlü desteği sayesinde Batı Azerbaycan Topluluğu’nun aktif ve verimli çalışmalar yürüttüğü, Batı Azerbaycan’a dönüşle ilgili bir konseptin hazırlandığı, zorunlu göçmenler ve mülteciler için adaletin yeniden sağlanmasının bölgede herhangi bir uzun vadeli barış ve istikrarın sağlam temeli olduğu ve bu bağlamda, mevcut Ermenistan’dan ata topraklarından zorla kovulmuş yaklaşık 300 bin Azerbaycanlı mültecinin güvenli ve onurlu bir şekilde geri dönme haklarının korunması ve herhangi bir uzun vadeli barışın bir parçasını oluşturması gerektiği vurgulandı.