İşte düzenlenmiş ve Türkçe’ye çevrilmiş metin:
“Bir ailenin sevinci olabilir misin?”
Sosyal ağlarda “follikül donörü aranıyor” adı altında ticaret yapan hesaplara sık sık rastlıyoruz. İnsanın genetik materyali, kelimenin tam anlamıyla, pazar ürününe dönüşüyor. Reklam çekiciliği için de “Bir ailenin sevinci olabilirsin”, “Evlat hasreti çeken biri sayesinde anne olabilir” gibi manipülatif ve insan hislerinin istismarına yönelik cümlelerden yararlanılıyor.
Fiyat değişiyor: 200-700 manat
APA TV’nin araştırma yapan çalışanı, fiyatlarla ve şartlarla ilgili bilgi almak için follikül donörü arayan Instagram sayfalarına mesaj yazdı. Donör için 200-700 manat arası meblağ teklif edildiği ortaya çıktı. Hatta daha yüksek fiyat söyleyenler de var.
Donör için bazı doktorlar 18 yaşından yukarı, bazıları ise 20-22 yaşından yukarı kişileri talep ediyordu.
Araştırma sırasında o da belli oldu ki, folliküllerini satan kadınların çoğu maddi sıkıntı içinde olan, hukuki boşlukları ve riskleri anlamayanlardır. O kadından yumurtalar yumurta toplama süreci ile toplanır, sonra çocuk sahibi olmak isteyen kadının eşinin spermleriyle birleştirilerek embriyo elde edilir ve belirli bir süre sonra o embriyolar anne olmak isteyen kadının rahmine yerleştirilir. Donörden alınan folliküllerin gelecekte kime ve nasıl aktarılacağı ise tamamen belirsiz oluyor, süreç kayıtsız hayata geçiriliyor.
Jinekolog: : Bu sürecin Instagram üzerinden yürütülmesi doğru değil”
Jinekolog Təranə Nəsibli, donör follikülün kullanılabileceğini belirtiyor: “Ancak donör olacak insan, o kişinin ya yakın akrabası ya da başka tamamen sağlıklı bir kişi olmalıdır. Ama bu sürecin Instagram üzerinden yürütülmesi doğru değil. Bu, kanunla onaylansa, daha iyi olur. Eğer bizde de bu donörlüğe veya taşıyıcı anneliğe izin verilse, sürece merkezileşmiş bir denetim olur, hem de denetlemeler yapılır. Örneğin, Gürcistan bunu yasal hale getirdi, sadece bu sürecin hayata geçirilmesi ülkeye önemli miktarda döviz getiriyor. Süreç kanunla düzenlense, anne olamayan insanlar gidip yabancı ülkelerde kendi paralarını harcayıp, bilmediği, tanımadığı insanları kendilerine taşıyıcı anne olarak kabul etmeyecekler. Aynı zamanda donör için başka ülkelere gidip başka milletin yumurtalarından yararlanmayacaklar.”
Jinekolog ayrıca, yumurta büyütme ve toplama sürecinin riskleri olduğunu belirtiyor. Ödenen para da bu yüzdendir. Şöyle ki, süreç sırasında o donörde hiperstimülasyon, yani yumurtalıkların şişmesi meydana gelebilir. Yumurta toplama da küçük bir cerrahi müdahaledir ve her müdahalede olduğu gibi yaralanma, enfeksiyon gibi riskleri vardır. Bu nedenle de bilinmeyen şekilde donörlerden yararlanılması tavsiye edilmiyor.
“Böyle çocuklar kardeş olarak kabul edilir”
“Eğer aynı yumurta donörü, yani aynı kadının yumurta hücreleri kullanıldıysa, çocukların anne tarafından genetik materyali aynıdır, çünkü yumurta hücreleri donörden alınır. Çocuklar farklı kadınlar tarafından doğurulsa da, onların genetik kodu anne tarafından aynıdır. Bu bakımdan, böyle çocuklar biyolojik (genetik) akraba, yani kardeş olarak kabul edilir.” Bunu ise genetik uzmanı Zakir Bayramov belirtiyor.
Zakir Bayramov, donörlerin ciddi şekilde incelenmesi ve genetik araştırma yapılması gerektiğini de belirtti.