Qarabağ ve Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarında həyata keçirilən mühüm infrastruktur layihələrindən biri olan Toğanalı-Kəlbəcər-İstisu avtomobil yolunun tikintisi sürətlə davam etdirilir. Layihənin ümumi uzunluğu 82 km təşkil edir.
Avtomobil yolu Göygöl və Kəlbəcər rayonlarını birləşdirir. Yolun Toğanalı-Kəlbəcər hissəsi 56 km, Kəlbəcər-İstisu hissəsi isə 26 km uzunluğundadır. Yolun 16-cı kilometrindən etibarən Murovdağ silsiləsi başlayır və burada yüksəklik 1 700 metrdən başlayaraq 3 250 metrədək yüksəlir.
Bu ərazidə dünyanın ən uzun avtomobil tunellərindən biri olacaq Murovdağ tunelinin inşası aparılır. Ümumi uzunluğu 23 401.8 metr olan tunel iki gediş və iki gəliş olmaqla 4 hərəkət zolaqlı olacaq. Bundan əlavə, layihə çərçivəsində 561.2 m, 626.9 m, 500 m və 947.9 m uzunluğunda daha 4 tunel də tikilir.
Murovdağ tuneli (Tunel №3) sol və sağ hissələrdən ibarət olmaqla, müvafiq olaraq 11 711.5 m və 11 690.3 m uzunluqdadır. Tuneldə ümumilikdə 18 160.3 metr uzunluğunda qazma və beton püskürtmə işləri başa çatdırılıb. Tunelin sağ və sol hissələrini birləşdirən 37 keçid tunelindən 36-sı inşa olunub, biri üzrə işlər davam edir.
Digər tunellər üzrə işlərin vəziyyəti belədir:
– Tunel №1 (561.2 m), Tunel №2 (626.9 m), Tunel №4 (500 m) və Tunel №5 (947.9 m) üzrə qazma, püskürtmə və kəmər betonu işləri tamamlanıb.
Prezidentin tapşırığına əsasən yol 2, 3 və 4 hərəkət zolaqlı olmaqla I, II və III texniki dərəcələrə uyğun şəkildə inşa edilir. Yolun əsas hissəsi II texniki dərəcəyə (2 hərəkət zolaqlı, yoxuşlarda əlavə zolaqlı), Murovdağ tuneli olan hissə isə I texniki dərəcəyə (4 hərəkət zolaqlı) uyğun tikilir.
Texniki dərəcələr üzrə yolun uzunluğu belədir:
Layihə çərçivəsində ümumi uzunluğu 2 968 metr olan 6 yol qovşağı və 4 594 metr uzunluğunda 35 bağlantı yolun tikintisi də nəzərdə tutulub.
Layihə boyu hazırda ərazi təmizlənməsi, bitki qatının çıxarılması, qazma, dolğu və süni qurğuların inşası işləri görülür. Tamamlanmış hissələrdə yol əsasının tikintisi və asfalt-beton örtüyünün döşənməsi aparılır.
Yol geyimi işləri üzrə görülmüş işlərin həcmi:
– Əsas lay və üst qatı – hər biri 55 km
– Yol geyiminin alt qatı – 52 km
Tikinti çərçivəsində nəzərdə tutulan mühəndis qurğuları:
– 162 dairəvi boru (ümumilikdə 3 581 m)
– 119 düzbucaqlı boru (4 825 m)
– 14 U tipli süni qurğu (4 552 m)
– 2 598 m uzunluğunda trapez kanal
– 46 705 m daş divar (iksa/istinad)
– 147 dairəvi və 97 düzbucaqlı borunun,
– 32 475 m uzunluğunda daş divarın,
– 77 743 m² Geoerme divarın inşası tamamlanıb.
Ümumilikdə layihə üzrə fiziki işlərin icra səviyyəsi 85%-ə çatıb.
Qeyd edək ki, Toğanalı-Kəlbəcər-İstisu avtomobil yolu Göygöl rayonunun Toğanalı kəndindən başlayaraq işğaldan azad edilmiş Kəlbəcər rayonunun ərazisindən keçir. Bu yol, rayon mərkəzi ilə yanaşı, bölgənin bir çox yaşayış məntəqələrinə və məşhur İstisu istirahət zonası istiqamətində rahat və təhlükəsiz nəqliyyat əlaqəsini təmin edəcək.
Karabağ ve Doğu Zengezur ekonomik bölgelerinde gerçekleştirilen önemli altyapı projelerinden biri olan Toğanalı-Kelbecer-İstisu karayolunun inşaatı hızla devam ediyor. Projenin toplam uzunluğu 82 km’dir.
Karayolu, Göygöl ve Kelbecer illerini birbirine bağlamaktadır. Yolun Toğanalı-Kelbecer bölümü 56 km, Kelbecer-İstisu bölümü ise 26 km uzunluğundadır. Yolun 16. kilometresinden itibaren Murovdağ sıradağları başlamakta ve burada yükseklik 1.700 metreden başlayarak 3.250 metreye kadar yükselmektedir.
Bu bölgede dünyanın en uzun karayolu tünellerinden biri olacak Murovdağ Tüneli’nin inşaatı yapılmaktadır. Toplam uzunluğu 23.401,8 metre olan tünel, iki gidiş ve iki geliş olmak üzere 4 şeritli olacaktır. Ayrıca proje kapsamında 561,2 m, 626,9 m, 500 m ve 947,9 m uzunluğunda 4 tünel daha inşa edilmektedir.
Murovdağ Tüneli (Tünel No. 3) sol ve sağ bölümlerden oluşmakta olup, sırasıyla 11.711,5 m ve 11.690,3 m uzunluğundadır. Tünelde toplamda 18.160,3 metre uzunluğunda kazı ve beton püskürtme çalışmaları tamamlanmıştır. Tünelin sağ ve sol bölümlerini birleştiren 37 geçit tünelinden 36’sı inşa edilmiş, biri üzerinde çalışmalar devam etmektedir.
Diğer tünellerdeki çalışmaların durumu şöyledir:
– Tünel No. 1 (561,2 m), Tünel No. 2 (626,9 m), Tünel No. 4 (500 m) ve Tünel No. 5 (947,9 m) için kazı, püskürtme ve kemer betonu işleri tamamlanmıştır.
Cumhurbaşkanının talimatı üzerine yol, 2, 3 ve 4 şeritli olmak üzere I, II ve III teknik sınıflara uygun olarak inşa edilmektedir. Yolun ana kısmı II teknik sınıfa (2 şeritli, rampalarda ek şeritli), Murovdağ Tüneli olan kısım ise I teknik sınıfa (4 şeritli) uygun olarak inşa edilmektedir.
Teknik sınıflara göre yolun uzunluğu şöyledir:
Proje kapsamında toplam uzunluğu 2.968 metre olan 6 kavşak ve 4.594 metre uzunluğunda 35 bağlantı yolunun yapımı da planlanmaktadır.
Proje boyunca şu anda arazi temizleme, bitki örtüsünün çıkarılması, kazı, dolgu ve yapay yapıların inşaatı işleri yürütülmektedir. Tamamlanmış kısımlarda yol temelinin inşası ve asfalt beton kaplaması yapılmaktadır.
Yol kaplama işlerinde yapılan işlerin hacmi:
– Temel katman ve üst katman – her biri 55 km
– Yol kaplamasının alt katmanı – 52 km
İnşaat kapsamında planlanan mühendislik yapıları:
– 162 dairesel boru (toplamda 3.581 m)
– 119 dikdörtgen boru (4.825 m)
– 14 U tipi yapay yapı (4.552 m)
– 2.598 m uzunluğunda trapez kanal
– 46.705 m taş duvar (iksa/istinad)
– 147 dairesel ve 97 dikdörtgen borunun,
– 32.475 m uzunluğunda taş duvarın,
– 77.743 m² Geoerme duvarın inşası tamamlanmıştır.
Genel olarak proje üzerindeki fiziksel çalışmaların yürütülme seviyesi %85’e ulaşmıştır.
Belirtmek gerekir ki, Toğanalı-Kelbecer-İstisu karayolu Göygöl ilinin Toğanalı köyünden başlayarak işgalden kurtarılmış Kelbecer ilinin arazisinden geçmektedir. Bu yol, il merkeziyle birlikte bölgenin birçok yerleşim yerine ve ünlü İstisu dinlenme bölgesine doğru rahat ve güvenli ulaşım bağlantısı sağlayacaktır.