İşte işlenmiş ve Türkçe’ye çevrilmiş metin:
Demir yollarının etrafındaki kaçak yapılar uzun yıllardır devam eden sorunlardan biridir. Özellikle Abşeron dairesel hattı üzerindeki demir yolu, Nərimanov-Böyükşor, Keşlə sahalarında koruma bölgesini dikkate almadan inşa edilen evler ciddi tehlike oluşturmaktadır.
Demir Yolları Etrafında Kaçak Yapılar: Devam Eden Tehlike
Halen bölgede 161 kaçak inşa edilmiş ev bulunmaktadır. Burada toplamda 156 aile, 543 kişi yaşamaktadır. Araştırmalar, yaşayan kişilerin Azerbaycan’ın 40 şehir ve ilçesini temsil ettiğini göstermektedir. Bunlardan sadece 12’si eski zorunlu göçmen ailesidir.
Bunlardan 54 ailenin başka adreste evi vardır. 11 kişi ise oradaki evini kiraya vermiştir.
Kaçak Yapılar Ulaşım Güvenliğini Nasıl Etkiliyor?
Evlerin belgesiz ve kaçak inşa edildiğini belirtmek gerekir. Demir yolunun koruma bölgesinde yer alan bu evler, demiryolu taşımacılığına ciddi sorunlar yaratmanın yanı sıra, sakinlerin hayatı için de tehlikelidir.
Sakinlerin Hayatına Doğrudan Tehlike – Resmi İstatistik
Son 3 yılda demiryolunun koruma bölgesinde yer alan bölgelerde çok sayıda talihsiz olay yaşanmış, 30’dan fazla kişi hayatını kaybetmiş veya ağır yaralanmıştır.
Bunun dışında itfaiye, acil tıbbi yardım araçları bölgeye girememektedir. Belediye hizmetleri çok düşük seviyededir, işin uygun şekilde organize edilmesi mümkün değildir. Bu nedenle sağlıksız bir ortam mevcuttur.
Aynı zamanda, inşaat normlarına uygun olmayan bu evler şehrin genel görünümünü bozmaktadır.
2025–2030 Devlet Programı: Demiryolu Altyapısının Gelişimi
Mevcut durumda şehir ulaşım sisteminin etkinliğini artırmak ve kentleşme sonucu ortaya çıkan zorlukları önlemek için stratejik önlemlere ihtiyaç vardır.
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın İlham Aliyev’in 30 Ocak 2025 tarihli Kararnamesi ile onaylanan “Bakü Şehri ve Çevresindeki Bölgelerde Ulaşım Altyapısının İyileştirilmesine İlişkin 2025–2030 Yılları için Devlet Programı”nın uygulanmasıyla ilgili eylem planına göre, Bakü ve çevresindeki bölgelerde demiryolu ulaşımının erişilebilirliğinin artırılması amacıyla Bakıxanov–Binə–Qala, Zabrat–Maştağa–Bağlar, Qaradağ–Güzdək, Yeni Suraxanı–Hövsan ve Güzdək−Qaradağ demiryolu hatlarının yeniden yapılması, aynı zamanda bu hatlar boyunca yeni durakların hizmete girmesi öngörülmektedir. Amaç, Bakü şehrinde ve çevresindeki bölgelerde sürdürülebilir bir ulaşım sistemi kurmak, yolcu hareketliliğinin kalitesini artırmak ve yol-ulaşım kazalarının yanı sıra çevreye verilen zararın hacmini azaltmak için gerekli önlemleri almaktır.
Devlet Programı’nın uygulanması, Bakü şehrinde ve çevresindeki bölgelerde ulaşım altyapısının iyileştirilmesini, şehir içi yoğunluğun azaltılmasını ve geniş bir ulaşım ağının kurulmasını sağlamanın yanı sıra, toplu taşıma kullanımının etkinliğini artıracak, özel sektörün yenilikçi çözümlerle süreçlere katkıda bulunmasını teşvik edecek ve ekonomik refahın artmasına ortam yaratacaktır. Ancak belirtilen demiryolu hatlarına yakın bölgelerde inşa edilmiş müstakil evler, yapılar devlet öncelikli projelerin uygulanmasında, özellikle demiryolu hatlarının yenilenmesinde bir takım zorluklar yaratmaktadır:
Olağanüstü Haller Sırasında Riskler ve Müdahale Zorluğu
1. Yaşam alanlarında halkın güvenliğinin sağlanması, özellikle yangın ve kaza gibi olayların sonuçlarının hızlı bir şekilde ortadan kaldırılması, demiryolu ulaşım tesislerinin işletilmesi için gerekli koşulların yaratılması amacıyla bu tesislerin etrafında yasal rejimli koruma zonu (bağlantı zonu) oluşturulur. Bakanlar Kurulu’nun 23 Şubat 2005 tarihli Kararı ile demiryolunun koruma zonunun genişliği alanlarda 24 metre, istasyonlarda ise en az 50 metredir. Bu mesafeler içinde, yani bağlantı zonunun sınırları dahilinde herhangi bir esaslı inşaat işlerinin yapılmasına izin verilmez. Ancak bu zonların işgal edilmesi, burada inşaat işlerinin yapılması yol trafik güvenliği şartlarının ihlal edilmesiyle sonuçlanır, trenlerin güvenli ve kesintisiz hareketine engel olunur.
2. Belirtilen yapılar nedeniyle olağanüstü hallerde raylara giriş kısıtlanmaktadır. Öyle ki, özel kurtarma ve acil tıbbi yardım hizmetlerinin teknik araçları demiryolu altyapısına, aynı zamanda bu yapılara hızlı bir şekilde ve veya hiç yaklaşamamakta, operasyonel yardım sağlama imkanını kaybetmekte, bu da olayların sonuçlarının ortadan kaldırılmasını geciktirmekte, facianın boyutunun artmasıyla sonuçlanabilmektedir.
3. Kaçak yapılar, demiryolu hatlarına düzenli olarak yapılan teknik bakım ve onarım işlerini zorlaştırmaktadır. Sonuç olarak onarım süresi uzamakta ve bu da trenlerin hareket çizelgesinde uzun süreli aksamalara neden olmaktadır.
4. Demir yollarına en yakın mesafede inşa edilmiş yapılar drenaj sistemlerine, iletişim hatlarına ve elektrik tesisatına da zarar vermekte, özellikle geçitlerde ve istasyonlarda sinyalizasyon ve uyarı işaretlerinin görünmesini engelleyebilmektedir.
Yaşam Binalarının Demiryoluna Yakınlığı: Hayati Tehlikeler
5. Yukarıda belirtilen durumlar sakinlerin yaşam ve sağlığına gerçek bir tehlike oluşturmaktadır. Yapılar rayların yakınında yer aldığında facia riski artmaktadır – trenlerin insanlarla çarpışmasından tutun, raydan çıkarak yapıları yıkmasına kadar. Kaza sırasında tren özellikle virajlarda yoldan çıkabilir. Bu da bölgedeki yapılarda yıkımlara ve insan kayıplarına neden olabilir.
6. Elektrikleştirilmiş hatlarda yapıların raylara yakın olması kablolarla temas sonucu elektrik çarpmasına neden olabilir.
7. Hareketli araçlarda yangın çıkması durumunda, özellikle tren tehlikeli yük (petrol ve petrol ürünleri, kimyasal maddeler) taşıyorsa, yangın kolaylıkla bitişik yapılara geçebilir.
8. Rayların yakınındaki kaçak yapılar demir yollarına maddi zarar verebilir. Örneğin, rayların yataklarının kazılmasıyla inşa edilen kaçak yapılar toprak kaymasına neden olabilir. Bu da kendi içinde demiryolu kazalarının olmasına doğrudan neden olabilecek faktörlerden biridir.
9. Demiryolu yakınlığındaki engeller, trenlerin yüksek hızla hareket ettiği durumlarda da kazalara neden olabilir. Bu nedenle trenlerin hızı düşürülür, bu da beklenen hizmet kalitesini etkiler.
10. Trenin önüne aniden insan ve hayvan çıkma durumları, trenlerin acil fren yapma durumları yoğunlaşır. Bu da hem demiryolu hatlarını belirlenmemiş yerlerden geçen insanların, hem de trendeki yolcuların, tren personelinin hayatına tehlike oluşturur.
11. Bu tür kaçak yerleşimler gelecekte ihtiyaç duyulduğu takdirde demiryolu hatlarının genişletilmesine imkan vermez.
Halen Nərimanov–Böyük Şor ve Bakü yolcu–Keşlə sahalarındaki demir yollarının koruma zonu ve demiryolu hatları arasındaki yoğun yerleşim bölgesinde belirtilen sorunlar kendini daha belirgin göstermektedir. Bu bölgeden trenler güvenlik amacıyla düşük hızla hareket etmekte, insanların trenlerin önüne aniden çıkması ve trenlerin acil fren yapması durumları kaydedilmektedir. Bu hatlarla günde ortalama 100 trenle yolcu taşımacılığı yapılmaktadır. Ayda taşınan yolcu sayısı yaklaşık 700-800 bin kişi arasıdır.
Hüquqi çərçivə: mühafizə zonalarının pozulması
Tüm bu belirtilenlerden de görüldüğü gibi, Nərimanov–Böyük Şor ve Bakü yolcu–Keşlə hatları arasındaki bölgede yaşayan insanlar ciddi bir tehlike ile karşı karşıyadır. Her iki taraftan da demiryolu hatları ile çevrilmiş bu bölgeye acil yardım, itfaiye araçlarının ve diğer kaza-onarım işlerini yürüten araç ve mekanizmaların girmesi mümkün değildir, bu durumda burada yaşayan insanlar sürekli ciddi tehlike altındadırlar. Özellikle bu bölgede meydana gelen herhangi bir yangın veya kaza olayı sırasında itfaiye ve acil tıbbi yardım araçlarının bölgeye girememesi olayların boyutunun genişlemesine ve maalesef insan kaybı ile sonuçlanan çok büyük bir felakete yol açabilir.