İşte işlemin sonucu:
Beynəlxalq Valyuta Fondu tərəfindən (BVF) üzv ölkələrin makroiqtisadi vəziyyətini, maliyyə sabitliyini, fiskal və monetar siyasətlərini qiymətləndirmək, potensial riskləri müəyyənləşdirmək məqsədilə mütəmadi olaraq “IV Maddə Məsləhətləşmələri” missiyası həyata keçirilir. Bu ilin aprel ayında BVF tərəfindən Azərbaycana dair 2025-ci il üzrə yekun bəyanat dərc edilib.
Məlumata görə, bəyanatda ölkəmizin son illərdə əldə etdiyi bir sıra müsbət nəticələr – iqtisadi risklərin balanslaşdırılması, dövlət müəssisələrinin fəaliyyətinin yaxşılaşdırılması, inflyasiyanın sabitləşməsi və hədəf diapazonunda saxlanılması, fiskal intizamın bərpası, şəffaflığın artırılması və korrupsiya ilə mübarizə sahəsində əldə olunmuş naliyyətlər vurğulanıb.
Sənəddə Azərbaycanın dövlət qurumları tərəfindən verilən məlumatların bir çoxu öz əksini tapsa da, bir sıra əsaslı məqamlar nəzərə alınmayıb. Beynəlxalq təşkilatların ölkələr haqqında rəyin formalaşmasına və investorların qərarlarına təsirini nəzərə alaraq, aşağıda qeyd olunan məsələlər xüsusi önəm kəsb edir.
Belə ki, BVF-nin bəyanatında ölkəmizin 2025-2030-cu illər üzrə iqtisadi artım tempinin orta illik hesabla 2,6% səviyyəsində proqnozlaşdırıldığı öz əksini tapıb. Azərbaycan Respublikasının İqtisadiyyat Nazirliyinin sonuncu makroiqtisadi proqnozlarına əsasən 2025-2029-cu illər üzrə iqtisadi artım tempi orta illik hesabla 3,8% səviyyəsində proqnozlaşdırılır.
Azərbaycanda 2022-ci ildən dövlət-özəl tərəfdaşlığının hüquqi bazası formalaşdırılıb. Özəl sektorun inkişafı üçün əhəmiyyətli alətlərdən olan dövlət-özəl tərəfdaşlığı çərçivəsində layihələrin icrası ilə bağlı işlər görülüb. 2024-cü ildə xarici investorla birgə dəniz suyunun duzsuzlaşdırılması layihəsinin icrası ilə bağlı işlərə başlanılıb. Bununla belə, sənəddə struktur islahatların tərkib hissəsi kimi bu sahədə aparılmış islahatlar qeyd olunmayıb.
Azərbaycanda vergi qanunvericiliyinin təkmilləşdirilməsi, bu sahədə inzibatçılığın, rəqəmsallaşmanın genişləndirilməsi, biznesin təşviqi üçün geniş güzəştlərin tətbiqi, əmək bazarında islahatlar nəzərəçarpacaq müsbət nəticələrə səbəb olub. Əmək bazarında islahatların nəticəsi ötən il Harvard Universitetinin ekspertləri tərəfindən də yüksək dəyərləndirilib və Azərbaycanda tətbiq olunan təcrübə digər iqtisadiyyatlar üçün araşdırılması vacib olan səmərəli model kimi qiymətləndirilib. BVF-nin yekun bəyanatında isə Azərbaycanda vergi siyasəti ilə bağlı islahatlar tam şəkildə qiymətləndirilməyib.
Ölkəmiz vergi inzibatçılığının beynəlxalq dəyər zəncirinə uyğunlaşdırılması üçün BVF ilə əməkdaşlıq edir. Bu baxımdan Fondun Vergi İnzibatçılığının Diaqnostik Qiymətləndirmə Aləti (TADAT) xüsusi əhəmiyyətə malikdir. 2024-cü ildə BVF və İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Dövlət Vergi Xidməti (DVX) arasında bu alətdən istifadə edərək daxili qiymətləndirmənin həyata keçirilməsi ilə bağlı müzakirələr aparılıb, BVF tərəfindən DVX əməkdaşlarına TADAT əsasında təlim keçirilib. TADAT-la bağlı əməkdaşlığa baxmayaraq, Fondun ölkəmizlə bağlı sənədində Azərbaycana bu alətdən istifadə ilə bağlı tövsiyə yer alıb.
Bəyanatda sənaye və istehsal sektorunun kredit portfelindəki payının 2024-cü ildə 5%-dən 8%-ə yüksəldiyi göstərilsə də, bu rəqəm Azərbaycan Mərkəzi Bankının məlumatına əsasən 5,5%-dir.
Azərbaycanda beynəlxalq təşkilatlarla uzunmüddətli və qarşılıqlı faydalı tərəfdaşlığa böyük önəm verilir və bu əməkdaşlıqların daha da gücləndirilməsi istiqamətində işlər davam etdirilir.
**Türkçe Çevirisi:**
Uluslararası Para Fonu (IMF) tarafından üye ülkelerin makroekonomik durumunu, finansal istikrarını, mali ve parasal politikalarını değerlendirmek, potansiyel riskleri belirlemek amacıyla düzenli olarak “IV. Madde İstişareleri” misyonu gerçekleştirilir. Bu yılın Nisan ayında IMF tarafından Azerbaycan’a dair 2025 yılına ilişkin nihai bildiri yayınlanmıştır.
Bilgiye göre, bildiride ülkemizin son yıllarda elde ettiği bir dizi olumlu sonuç – ekonomik risklerin dengelenmesi, devlet teşebbüslerinin faaliyetlerinin iyileştirilmesi, enflasyonun istikrar kazanması ve hedef aralığında tutulması, mali disiplinin yeniden sağlanması, şeffaflığın artırılması ve yolsuzlukla mücadele alanında elde edilmiş başarılar vurgulanmıştır.
Belgede Azerbaycan’ın devlet kurumları tarafından verilen bilgilerin birçoğu yer alsa da, bir dizi esaslı nokta göz önüne alınmamıştır. Uluslararası teşkilatların ülkeler hakkında görüş oluşturmasına ve yatırımcıların kararlarına etkisini dikkate alarak, aşağıda belirtilen hususlar özel önem taşımaktadır.
Şöyle ki, IMF’nin bildirisinde ülkemizin 2025-2030 yılları için ekonomik büyüme hızının ortalama yıllık hesapla %2,6 seviyesinde öngörüldüğü yer almaktadır. Azerbaycan Cumhuriyeti Ekonomi Bakanlığı’nın son makroekonomik tahminlerine göre 2025-2029 yılları için ekonomik büyüme hızı ortalama yıllık hesapla %3,8 seviyesinde öngörülmektedir.
Azerbaycan’da 2022’den itibaren kamu-özel ortaklığının hukuki altyapısı oluşturulmuştur. Özel sektörün gelişimi için önemli araçlardan olan kamu-özel ortaklığı çerçevesinde projelerin uygulanmasıyla ilgili çalışmalar yapılmıştır. 2024 yılında yabancı yatırımcıyla birlikte deniz suyunun tuzdan arındırılması projesinin uygulanmasıyla ilgili çalışmalara başlanılmıştır. Bununla birlikte, belgede yapısal reformların bir parçası olarak bu alanda yapılmış reformlar kaydedilmemiştir.
Azerbaycan’da vergi mevzuatının iyileştirilmesi, bu alanda idarenin, dijitalleşmenin genişletilmesi, işin teşviki için geniş tavizlerin uygulanması, işgücü piyasasında reformlar kayda değer olumlu sonuçlara neden olmuştur. İşgücü piyasasında reformların sonucu geçen yıl Harvard Üniversitesi’nin uzmanları tarafından da yüksek değerlendirilmiş ve Azerbaycan’da uygulanan deneyim diğer ekonomiler için araştırılması gereken verimli bir model olarak değerlendirilmiştir. IMF’nin nihai bildirisinde ise Azerbaycan’da vergi politikasıyla ilgili reformlar tam olarak değerlendirilmemiştir.
Ülkemiz vergi idaresinin uluslararası değer zincirine uyumlaştırılması için IMF ile işbirliği yapmaktadır. Bu bakımdan Fonun Vergi İdaresinin Tanısal Değerlendirme Aracı (TADAT) özel öneme sahiptir. 2024 yılında IMF ve Ekonomi Bakanlığı yanında Devlet Vergi Hizmeti (DVX) arasında bu araçtan istifade ederek dahili değerlendirmenin gerçekleştirilmesiyle ilgili müzakereler yapılmış, IMF tarafından DVX çalışanlarına TADAT esasında eğitim verilmiştir. TADAT’la ilgili işbirliğine rağmen, Fonun ülkemizle ilgili belgesinde Azerbaycan’a bu araçtan istifade ile ilgili tavsiye yer almıştır.
Bildiride sanayi ve üretim sektörünün kredi portföyündeki payının 2024 yılında %5’ten %8’e yükseldiği gösterilse de, bu rakam Azerbaycan Merkez Bankası’nın verilerine göre %5,5’tir.
Azerbaycan’da uluslararası teşkilatlarla uzun vadeli ve karşılıklı faydalı ortaklığa büyük önem verilmekte ve bu işbirliklerinin daha da güçlendirilmesi yönünde çalışmalar devam ettirilmektedir.