Azərbaycan Dövlət Neft Fondunun (ARDNF) gəlir mənbələri üzrə 2024-cü il üzrə plan göstəricilərinin icrasında bəzi neft və qaz yataqları üzrə proqnozdan kənarlaşmalar müşahidə olunub.
Hesabatda qeyd olunur ki, “Şahdəniz” qaz yatağı üzrə daxilolmalar 595,3 milyon ABŞ dolları proqnozlaşdırıldığı halda, faktiki daxilolma 309,6 milyon dollar təşkil edib və bu, cəmi 74,3%-lik icra səviyyəsi deməkdir. Bu göstərici üzrə 286 milyon dollara yaxın fərq yaranıb.
Həmçinin digər yataqlar üzrə də icra faizləri aşağı olub:
– Kürovdağ yatağında faktiki hasilat planla müqayisədə 8% az icra olunaraq 92,04% təşkil edib.
– Zığ-Hövsan Abşeron yatağında bu göstərici 94,72% olub.
– Binəqədi yatağı üzrə isə cüzi fərqlə 99,6% icra qeydə alınıb.
– Ən aşağı icra göstəricisi isə Kürsəngi və Qarabağlı yataqları üzrə daxilolmalarda müşahidə olunub – cəmi 56,15%.
Qeyd olunur ki, bu kənarlaşmalar Fondun gəlir strukturuna birbaşa təsir göstərməklə yanaşı, planlaşdırılan büdcə gəlirlərində risklər formalaşdırır. Hesabatda eyni zamanda hasilatla bağlı texniki və kommersiya risklərinin proqnozlaşdırılmasında və onların nəzarətində təkmilləşməyə ehtiyac olduğu vurğulanır.
Hesablama Palatası belə halların qarşısının alınması üçün hasilat və satış proqnozlarının daha real əsaslara söykənməsini, daxilolmalar üzrə şəffaf və effektiv monitorinq mexanizmlərinin tətbiqini tövsiyə edib.
Azerbaycan Devlet Petrol Fonu’nun (ARDNF) gelir kaynaklarına ilişkin 2024 yılı plan göstergelerinin uygulanmasında bazı petrol ve gaz sahalarında öngörüden sapmalar gözlemlenmiştir.
Raporda, Şahdeniz gaz sahasından elde edilen gelirlerin 595,3 milyon ABD doları olarak öngörülmesine rağmen, fiili gelirin 309,6 milyon dolar olduğu ve bunun da sadece %74,3’lük bir gerçekleşme seviyesi anlamına geldiği belirtilmektedir. Bu göstergede yaklaşık 286 milyon dolarlık bir fark oluşmuştur.
Ayrıca diğer sahalarda da gerçekleşme oranları düşük olmuştur:
– Kürovdağ sahasında fiili üretim, plana kıyasla %8 daha az gerçekleşerek %92,04 olarak gerçekleşmiştir.
– Zığ-Hövsan Abşeron sahasında bu gösterge %94,72 olmuştur.
– Binəqədi sahasında ise küçük bir farkla %99,6 gerçekleşme kaydedilmiştir.
– En düşük gerçekleşme göstergesi ise Kürsəngi ve Qarabağlı sahalarından elde edilen gelirlerde gözlemlenmiştir – sadece %56,15.
Bu sapmaların, Fon’un gelir yapısını doğrudan etkilemesinin yanı sıra, planlanan bütçe gelirlerinde riskler oluşturduğu belirtilmektedir. Raporda aynı zamanda üretimle ilgili teknik ve ticari risklerin öngörülmesinde ve bunların kontrolünde iyileştirmeye ihtiyaç olduğu vurgulanmaktadır.
Sayıştay, bu tür durumların önlenmesi için üretim ve satış tahminlerinin daha gerçekçi temellere dayanmasını, gelirler için şeffaf ve etkili izleme mekanizmalarının uygulanmasını tavsiye etmiştir.