2025 Mayıs’ın 28’inde Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Pakistan Başbakanı Şahbaz Şerif’in katılımıyla Laçın şehrinde gerçekleşen üçlü Zirve toplantısı, yalnızca üç ülke arasındaki stratejik ortaklığı daha da güçlendirmekle kalmayıp, aynı zamanda bölgesel istikrar ve işbirliği açısından da önemli bir öneme sahipti.
Zirve toplantısının ana konuları güvenlik, enerji işbirliği, bölgesel ulaşım projeleri ve insani alanda ortak girişimler oldu. Cumhurbaşkanı İlham Aliyev konuşmasında, Laçın’da böyle bir üst düzey etkinliğin düzenlenmesinin, Azerbaycan’ın işgalden kurtarılmış topraklarında hayatın yeniden başlaması ve uluslararası işbirliğinin geliştirilmesi açısından sembolik bir öneme sahip olduğunu vurguladı.
Laçın’da Zirve Toplantısı: Bağımsızlık günü ve kardeşlik mesajı
Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Zirve toplantısının Ermeni işgalinden kurtarılmış Laçın’da Azerbaycan’ın Bağımsızlık Günü’nde yapılmasını özellikle vurguladı: “Bunun büyük bir sembolik anlamı var. Bugünkü Zirve toplantısı sayıca ikincidir. Geçen yılın Temmuz ayında Azerbaycan-Türkiye-Pakistan birinci Zirve toplantısı yapılmıştır. Eminim ki bu geleneği devam ettireceğiz. Ülkelerimiz ve halklarımız ortak tarih, kültür ve değerler temelinde birbirine bağlıdır. Birbirimizin başarılarına sevinmişiz, zor günlerde birbirimizin yanında olmuşuz. Azerbaycan, Türkiye ve Pakistan her zaman egemenlik, toprak bütünlüğü ve adaletten yana olmuştur. 2020’de 44 günlük Vatan Savaşı’nın ilk günlerinden itibaren Türkiye’nin ve Pakistan’ın ülkemize gösterdiği siyasi ve manevi desteğe tekrar minnettarlığımızı bildiriyoruz. Azerbaycan da kendi sırasında daima Türkiye’nin ve Pakistan’ın yanında olmuştur. Bugün bir kez daha halklarımızın birliğini onaylıyoruz”.
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Laçın Zirvesi’nin önemini vurgulayarak, üç kardeş ülke olan Azerbaycan, Türkiye ve Pakistan’ın ortak değerlere, karşılıklı güvene ve güçlü ekonomik-siyasi potansiyele dayanarak stratejik ortaklıklarını bölgesel istikrar ve kalkınma adına daha da güçlendirdiğini belirtti.
“Karşılıklı sevgi, saygı ve güvene dayanan, aynı kültür ortamından beslenen, ortak idealleri paylaşan üç kardeş ülkeyiz. Yaklaşık 350 milyon nüfusa ve 1,5 trilyon dolar ekonomik güce sahip ülkelerimiz arasındaki bağları daha da güçlendiriyoruz. Birliğimizi stratejik ortaklığa dönüştürmeye yönelik her adımın arkasında olduğumuzu özellikle vurgulamak istiyorum. Bölgemizde yaşanan olaylar, ülkelerimiz arasındaki dayanışmanın ne kadar önemli olduğunu gün geçtikçe daha açık bir şekilde gösteriyor. Azerbaycan’ın 30 yıl işgal altında kalan topraklarının kurtarılmasıyla artık bölgenin istikrar, refah ve kalkınma merkezine dönüşmesini arzuluyoruz. Bugün açılışını yaptığımız Laçın Havaalanı’nın bölgenin uzun yıllardan beri özlemini duyduğu kalkınmaya ve dünya ile entegrasyonuna önemli katkı sağlayacağına inanıyorum. Üçlü işbirliğimizi daha da ileriye taşımak için bugün aziz kardeşlerimle önemli konularda fikir alışverişinde bulunuyoruz. Üçlü işbirliğimizin kurumsallaşması için önümüzdeki dönemde dışişleri bakanlarımız gerekli çalışmaları yürütecekler. Özellikle ortak gündemimizi oluşturan ticaret, yatırımlar, ulaşım, enerji, savunma sanayii ve terörle mücadele gibi alanlarda ülkelerimizin ortak vizyonunu yansıtan güçlü bir çerçeve hazırlayacaklar. Türkiye, Azerbaycan ve Pakistan olarak, düzenli üçlü Zirve toplantıları ve bakanlar düzeyinde toplantılar düzenleyerek işbirliğimizi kurumsal seviyeye taşıyacağız”.
Samitte konuşma yapan Pakistan Başbakanı Şahbaz Şerif, karmaşık küresel ortamda Türkiye ve Azerbaycan gibi güvenilir ve kardeş ülkelerle kurulan üçlü işbirliğinin, yalnızca sarsılmaz dostluğun bir göstergesi olmakla kalmayıp, aynı zamanda bölgesel barışa, adalete ve ortak kalkınma hedeflerine hizmet eden önemli bir stratejik platform olduğunu kaydetti: “Bugünkü çalkantılı dünyada siyasi ve güvenlik mimarileri, bağlantı projeleri ve önde gelen teknolojiler yeni gerçekliği şartlandırıyor. Böyle bir ortamda Pakistan’ın şansı, Türkiye ve Azerbaycan gibi samimi kardeşlere sahip olmasıdır. Sizler muazzam bir kaya gibi bizimle birlikte durdunuz ve biz tereddütsüz olarak size güveniyoruz. Biz silah arkadaşı kardeşler olarak barışı, adaleti ve manevi değerleri her zaman üstün tutacağız. Aziz kardeşlerim, eminim ki zamanın sınavından geçmiş ilişkilerimiz halklarımızın çıkarlarına hizmet edecek, bölgede ve daha geniş coğrafyada barışa ve refaha katkıda bulunacaktır. Bu üçlü format hem zamanında düzenlenmiş hem de önemli bir öneme sahiptir. Bu, bize gerekli siyasi sorumluluğun yanı sıra, karşılıklı çıkar sağlayan alanlarda birlikte ilerlemek için bir ivme kazandırıyor.”
Pakistanlı jeopolitik analist Malik Ayub Sumbal APA’ya yaptığı açıklamada, liderlerin Laçın’da yapılan Azerbaycan-Türkiye-Pakistan görüşmesinin sadece halklar arasında var olan kardeşliğin bir kutlaması değil, aynı zamanda bu üç ülkenin ortak stratejik çıkarları temelinde oluşan yeni bir jeopolitik ittifakın temelini oluşturan önemli bir siyasi olay olduğunu belirtti.
Sumbal’ın görüşüne göre, Azerbaycan, Türkiye ve Pakistan arasında derinleşen stratejik işbirliği, özellikle Laçın’da yapılan üçlü görüşme zemininde, bölgede kolektif savunma ve siyasi dayanışmaya dayalı yeni bir jeopolitik ittifakın oluşmakta olduğunu gösteriyor: “Azerbaycan, Pakistan ve Türkiye arasında yeni üçlü ittifakın oluşturulması yönünde atılan adımlar, bölgesel ve uluslararası düzeyde stratejik dinamikleri değiştirebilecek önemli bir jeopolitik olaydır. Genişleyen işbirliği, yakın gelecekte Ortak Savunma Paktı’nın imzalanmasıyla sonuçlanabilir ve bu da üç ülkenin güvenlik mimarisini daha da güçlendirecek ve bölgede kolektif savunma sisteminin temellerini oluşturacaktır. Bu ittifakın temelinde sadece devletlerarası ilişkiler değil, halklar arasında var olan sarsılmaz kardeşlik ve karşılıklı güven yatmaktadır. Azerbaycan, Türkiye ve Pakistan halkları arasındaki tarihi, kültürel ve manevi bağlar, devlet sınırlarını aşan bir dayanışma örneği ortaya koymaktadır. Bu ilişkiler istikrarlı bir şekilde devam ediyor ve karşılıklı desteğe dayanıyor. Laçın’da yapılan üçlü konferans bu bağlamda özel bir öneme sahiptir. Karabağ’ın işgalden kurtarılmasının sembolü olan Laçın şehri, bu tür yüksek düzeyli bir toplantının yapılması için tesadüfen seçilmemiştir. Laçın aynı zamanda gelecekte bölgesel ticaret ve iletişim arteri olan bir kavşakta yer almaktadır. İşte bu nedenle konferansın mekanı sadece sembolik değil, aynı zamanda stratejik açıdan da büyük önem taşımakta ve bu bölgenin jeopolitik statüsünün değiştiğini dünyaya göstermektedir. Bu formatta işbirliğinin kurumsal temelde devam ettirilmesi, bölgesel güvenliğin ve istikrarın sağlanmasına, aynı zamanda yeni bir jeopolitik bloklaşmanın temelini atmaya yönelik ciddi bir stratejik girişim olarak değerlendirilebilir”.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev de Zirve toplantısında, resmi Bakü’nün Pakistan’la dayanışma içinde olduğunu, Hindistan’la yaşanan gerginliğin barış yoluyla ve uluslararası hukuk temelinde çözülmesini desteklediğini belirtti: “Pakistan ve Hindistan arasında yaşanan son gerginliği büyük bir endişeyle, aynı zamanda barışın ve istikrarın yeniden sağlanacağı umuduyla yakından izledik. Bu gergin dönemde ilk günden itibaren Pakistan’la dayanışmamızı açıkça ifade ettik. Çatışmanın diyalog ve barış yoluyla, uluslararası hukukun norm ve prensiplerine, BM Güvenlik Konseyi’nin kararlarına dayalı bir çözümünü destekliyoruz”.
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da Zirve toplantısında Pakistan ile Hindistan arasında yaşanan gerginliğe değindi ve çatışmanın ateşkesle sonuçlanmasından duyduğu memnuniyeti dile getirdi: “Pakistan ile Hindistan arasında yaşanan gerginliğin ateşkesle sonuçlanmasından duyduğumuz memnuniyeti ifade etmek istiyorum. Bu süreçte sergilediği temkinli ve kararlı duruşu nedeniyle Şahbaz kardeşimizi ve Pakistan yetkililerini bir kez daha tebrik ediyorum. Dileğimiz, ilan edilen ateşkesin kalıcı barışa dönüşmesidir. Türkiye bu yolda üzerine düşen her türlü katkıyı vermeye hazırdır”.