Bərpa olunan enerjidə artım əsasən Çin, ABŞ və Aİ-də cəmləşib, inkişaf etməkdə olan ölkələr üçün maliyyə əsas maneədir.
Qauri Sinqx bildirib ki, 2023-cü ildə qlobal olaraq 570 giqavatlıq bərpa olunan enerji gücü istifadəyə verilib. Lakin Çini, Aİ-ni və ABŞ-ı çıxsaq, dünyanın qalan hissəsində cəmi 17 giqavatlıq artım qeydə alınıb. Bu isə böyük qeyri-bərabərliyin göstəricidir.
IRENA rəsmisinin sözlərinə görə, inkişaf etməkdə olan ölkələrin bu sahədə irəliləyə bilməsinin əsas maneəsi maliyyə imkanlarının məhdudluğudur: “COP29-da maliyyə məsələsində irəliləyişlər müzakirə olunsa da, hələ görüləsi çox iş var. Təkcə ayrılan maliyyənin həcmi deyil, kapitalın dəyəri də əsas problemdir. İnkişaf etmiş ölkələrlə müqayisədə inkişaf etməkdə olan ölkələr üçün kapitala çıxış xeyli baha başa gəlir”.
Sinqx əlavə edib ki, bu ölkələr üçün sadəcə enerji istehsalı deyil, ötürmə infrastrukturu – yəni enerji şəbəkələrinin inkişafı da təxirə salınmamalıdır: “Bu gün planlaşdırılan şəbəkə layihələrinin icrası adətən 5-7 il çəkir. Əgər biz bərpa olunan enerjiyə qoyuluşları sürətləndiririksə, o zaman şəbəkə imkanları da paralel genişlənməlidir, əks halda generasiya ilə real istifadənin ünvanları arasında ciddi uyğunsuzluq yaranacaq”.
O həmçinin vurğulayıb ki, qlobal miqyasda elektrik enerjisi istehsalında irəliləyiş olsa da, nəqliyyatın elektrikləşdirilməsi, sənayenin karbonsuzlaşdırılması, isitmə və soyutma sistemlərinin elektrikləşdirilməsi sahələrində hələ ciddi işlər görülməlidir: “Əsl çağırışlar bu sahələrdədir və düşünürəm ki, bu mövzular üzərində hələ uzun müddət danışmalı olacağıq”.
Yenilenebilir enerjideki artış esas olarak Çin, ABD ve AB’de yoğunlaşmış durumda ve gelişmekte olan ülkeler için finansman temel bir engel.
Gauri Singh, 2023 yılında küresel olarak 570 gigawattlık yenilenebilir enerji kapasitesinin kullanıma sunulduğunu belirtti. Ancak Çin, AB ve ABD hariç tutulduğunda, dünyanın geri kalanında sadece 17 gigawattlık bir artış kaydedildi. Bu ise büyük bir eşitsizliğin göstergesidir.
IRENA yetkilisine göre, gelişmekte olan ülkelerin bu alanda ilerleyebilmesinin temel engeli finansal imkanlarının sınırlı olmasıdır: “COP29’da finansman konusunda ilerlemeler tartışılsa da, hala yapılacak çok iş var. Sadece ayrılan finansmanın hacmi değil, sermayenin değeri de temel bir problemdir. Gelişmiş ülkelerle kıyaslandığında, gelişmekte olan ülkeler için sermayeye erişim oldukça pahalıya mal oluyor.”
Singh ayrıca, bu ülkeler için sadece enerji üretimi değil, iletim altyapısı – yani enerji şebekelerinin geliştirilmesi de ertelenmemelidir: “Bugün planlanan şebeke projelerinin uygulanması genellikle 5-7 yıl sürüyor. Eğer biz yenilenebilir enerjiye yatırımları hızlandırıyorsak, o zaman şebeke imkanları da paralel olarak genişletilmelidir, aksi takdirde üretim ile gerçek kullanımın adresleri arasında ciddi bir uyumsuzluk yaşanacaktır.”
Ayrıca, küresel ölçekte elektrik enerjisi üretiminde ilerleme kaydedilse de, ulaşımın elektrikleştirilmesi, sanayinin karbonsuzlaştırılması, ısıtma ve soğutma sistemlerinin elektrikleştirilmesi alanlarında hala ciddi işler yapılması gerektiğini vurguladı: “Asıl zorluklar bu alanlardadır ve sanırım bu konular üzerinde daha uzun süre konuşmak zorunda kalacağız.”